Acyloaminopenicyliny

Acyloaminopenicyliny to antybiotyki o szerokim spektrum działania, które są skuteczne głównie przeciwko bakteriom Gram-ujemnym. Ich poszczególne składniki aktywne są wykorzystywane w szczególności do zwalczania tak zwanych zarazków szpitalnych, takich jak Pseudomonas aeruginosa czy enterokoki. Jednak acyloaminopenicyliny nie są stabilne wobec kwasów i beta-laktamaz.

Co to są acyloaminopenicyliny?

Acyloaminopenicyliny to antybiotyki o szerokim spektrum działania należące do grupy penicylin. Cechą szczególną ich struktury molekularnej jest posiadanie pierścienia beta-laktamowego. Jednak w przypadku acyloaminopenicylin pierścień beta-laktamowy nie jest chroniony przed atakiem wytwarzanej przez określone bakterie tak zwanej beta-laktamazy. Ponadto acyloaminopenicyliny nie są odporne na działanie kwasów.

Acyloaminopenicyliny są stosowane w szczególności do zwalczania bakterii Gram-ujemnych z gatunku Pseudomonas lub Proteus. Jednak jako antybiotyki o szerokim spektrum działania mogą również działać przeciwko niektórym bakteriom Gram-dodatnim.

Głównymi przedstawicielami grupy acyloaminopenicylin są substancje czynne azlocylina, mezlocylina, piperacylina czy ampicylina. Ze względu na ich beta-laktamazę i niestabilność kwasu, acyloaminopenicyliny podaje się dożylnie w postaci wlewów dożylnych lub mięśniowych.

Farmakologiczny wpływ na organizm i narządy

Podobnie jak wszystkie penicyliny, acyloaminopenicyliny również wpływają na metabolizm bakterii. Po wniknięciu do komórki bakteryjnej hamują tworzenie się ściany komórkowej bakterii. Ich pierścień beta-laktamowy otwiera się w osoczu komórkowym bakterii i po otwarciu wiąże się z bakteryjnym enzymem transpeptydazą D-alaninową.

Za pomocą transpeptydazy D-alaniny reszty alaniny w ścianie komórkowej komórki bakteryjnej łączą się ze sobą. Blokując ten enzym, połączenie to nie może już mieć miejsca. Bakteria traci wtedy zdolność dalszego podziału i umiera w trakcie tego procesu.

Bakteryjny rozwój oporności na antybiotyki penicylin opiera się na zdolności bakterii do syntezy enzymu beta-laktamazy. Beta-laktamaza rozkłada pierścień beta-laktamowy antybiotyku, zanim będzie on mógł wpływać na metabolizm. Acyloaminopenicyliny nie są również chronione przed atakiem beta-laktamazy, ponieważ pierścień w cząsteczce jest łatwo dostępny. Niemniej jednak acyloaminopenicyliny są w stanie zwalczać oporne zarazki przy specjalnym zastosowaniu.

Ponieważ acyloaminopenicyliny nie są stabilne w kwasach i beta-laktamazach, należy je wstrzykiwać pozajelitowo. W ten sposób natychmiast dostają się do krwiobiegu poprzez zastrzyk żylny. Możliwe jest również wstrzyknięcie do mięśnia. Bezpośrednio po podaniu substancja czynna przenika do komórki bakterii i zapobiega dalszemu tworzeniu się ściany komórkowej bakterii. Bakteria nie jest głównie zabijana. Jednak umiera, ponieważ nie może już dalej dzielić.

Acyloaminopenicyliny są często stosowane w połączeniu z inhibitorami beta-laktamazy w celu przezwyciężenia oporności kontrolowanych bakterii na antybiotyki. Inhibitor beta-laktamazy, jak sama nazwa wskazuje, hamuje aktywność enzymu bakteryjnego beta-laktamazy, a tym samym może nasilać działanie acyloaminopenicylin.

Okres półtrwania acyloaminopenicylin w organizmie wynosi tylko około jednej godziny. 60 procent z nich jest następnie wydalane przez nerki, w większości niezmienione.

Zastosowanie i zastosowanie medyczne

Acyloaminopenicyliny są szeroko stosowane jako antybiotyki o szerokim spektrum działania w walce z infekcjami oportunistycznymi zarazkami Pseudomonas aeruginosa czy enterokokami. Z reguły te bakterie nie są bardzo zakaźne. Jednak mogą powodować poważne infekcje u osób z obniżoną odpornością.

Są to głównie zakażenia szpitalne (zakażenia zarazkami szpitalnymi). Te zarazki dostają się do organizmu szczególnie przez rany na skórze lub błonach śluzowych. Często powodują zapalenie płuc u pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii. Ponadto mogą powodować schorzenia dróg moczowych po operacjach urologicznych lub stosowaniu cewników stałych, ropne infekcje skóry w ranach, a nawet posocznicę.

Piperacylina ma najszerszy zakres zastosowań spośród acyloaminopenicylin, a zatem także wśród penicylin. Działa przeciwko bakteriom Gram-ujemnym, takim jak enterobacteria, Pseudomonas aeruginosa i beztlenowcom, a także przeciwko zarazkom Gram-dodatnim. Chociaż jego wpływ na bakterie Gram-dodatnie jest gorszy niż w przypadku niektórych innych penicylin, uważa się go za wystarczający w kontekście działania o szerokim spektrum.

Oprócz zastosowania w zwalczaniu drobnoustrojów szpitalnych piperacylina znajduje również zastosowanie przy infekcjach układu moczowo-płciowego, rzeżączce, ropniach w okolicy brzucha, zapaleniu płuc, posocznicy, bakteryjnym zapaleniu wsierdzia, infekcjach ran i oparzeniach, a także infekcjach kości i stawów.

Piperacylina jest podawana zarówno w postaci pojedynczego preparatu, jak iw skojarzeniu z inhibitorami beta-laktamazy. Z drugiej strony, aktywny składnik azlocylina jest szczególnie skuteczny przeciwko enterokokom i Pseudomonas aeruginosa. Często jest stosowany razem z cefalosporyną w przypadku bardzo ciężkich infekcji wywołanych przez nieznane patogeny.

Mezlocylina ma również szerokie spektrum działania. Jednak jest mniej skuteczna niż azlocylina w leczeniu zakażeń Pseudomonas. Ampicylina jest również antybiotykiem o szerokim spektrum działania, ale ogólnie jest mniej skuteczna niż jakakolwiek inna acyloaminopenicylina.

Zagrożenia i skutki uboczne

Oprócz wielu pozytywnych efektów, stosowanie acyloaminopenicylin niesie w niektórych przypadkach również ryzyko. Przed ich zastosowaniem należy zawsze sprawdzić, czy nie ma nadwrażliwości na penicyliny. Jest możliwe, że istnieje alergia krzyżowa z innymi antybiotykami beta-laktamowymi. W takim przypadku istnieje ryzyko wstrząsu anafilaktycznego podczas stosowania acyloaminopenicylin. Dlatego stosowanie acyloaminopenicylin jest bezwzględnie przeciwwskazane przy nadwrażliwości na penicylinę.

W rzadkich przypadkach mogą wystąpić dalsze niepożądane skutki uboczne. Możliwe są tak zwane pseudoalergie z zaczerwienieniem skóry, wysypką i swędzeniem.

Bardzo rzadko obserwuje się gorączkę polekową, eozynofilię, bezbolesny obrzęk skóry (obrzęk Quinckego), niedokrwistość, zapalenie naczyń, zapalenie nerek lub nawet trwały wzrost liczby płytek krwi. Ogólnie rzecz biorąc, ryzyko jest mniej więcej takie same, jak obserwowane podczas stosowania innych antybiotyków.