• Jaki jest zmysł dotyku?
• Jak działa zmysł dotyku?
• Anatomia dotyku
• Receptory nerwowe
• Dbanie o zmysł dotyku

Wyjaśniamy, czym jest zmysł dotyku, jak działa i jaka anatomia to umożliwia. Także twoje receptory nerwowe.

Dotyk ostrzega o możliwych niebezpieczeństwach, ale także przynosi przyjemne doznania.

Jaki jest zmysł dotyku?

Jest znany jako dotyk lub zmysł dotyku do jednego z pięciu zmysłów, przez które istota ludzka (i wiele innych zwierząt) potrafią postrzegać otaczającą rzeczywistość, w szczególności w zakresie Ciśnienie, temperatura, twardość i fakturę.

Ze wszystkich zmysłów jest to chyba jeden z najbardziej skomplikowanych do zbadania, ponieważ nie ma konkretnego organu, który obsługuje informacje zebrane z otoczenia, ale odpowiedzialne za to zakończenia nerwowe są rozmieszczone w całej naszej skórze, co obejmuje całą Ciało, a także wewnątrz naszego ciała.

Dotyk jest zmysłem biernym i stałym, którego wpływ jest trudny do odizolowania od pozostałych zmysłów i prawie niemożliwy do wyeliminowania w dowolnym momencie. Nieustannie postrzegamy nasze otoczenie poprzez dotyk, nawet jeśli tego nie zauważamy, i w ten sposób jesteśmy stale wyczuleni na jakąkolwiek agresję fizyczną, chemiczną lub termiczną, na którą możemy cierpieć: system alarmowy, który wskazuje, kiedy jesteśmy w niebezpieczeństwie.

Ale jednocześnie dotyk może być źródłem stymulacji przyjemny, dlatego odgrywa ważną rolę w socjalizacja. Zarówno w pocałunku, jak i w uścisku, jak w uścisku dłoni czy w stosunkach seksualnych, dotyk jest pośrednikiem między naszym ciałem a ciałem drugiego osoba z którym rozwinęliśmy więź społeczną i afektywną, która jest istotną częścią imponującego aparatu społeczeństwo i kultura.

Krótko mówiąc, dotyk jest kluczowym zmysłem dla biologicznej egzystencji, który ujawnia nam naszą własną trójwymiarowość, to znaczy utrzymuje nas w ciągłej świadomości zajmowanej przez nas przestrzeni i obiektów, z którymi wchodzimy w interakcję.

Jak działa zmysł dotyku?

Dotyk jest produktem złożonej sieci zakończeń nerwowych, które biegną przez naszą skórę i nasze ciało, zbierając informacje sensoryczne dotyczące naszego środowiska zewnętrznego, ale także wewnątrz naszego ciała.

Dzięki temu możemy odczuć wpływ sił zewnętrznych na nasz organizm, ale także odczucia bólu, ruchu czy dyskomfortu wewnętrznego, przez który ciało postrzega siebie.

Ta sieć nerwów jest obecna między naskórkiem a skórą właściwą i składa się z ogromnej armii różnych receptorów, z których każdy specjalizuje się w określonym typie bodźców i percepcje. Tak więc wrażliwość dotykowa obejmuje trzy różne rodzaje percepcji, które docierają do mózgu różnymi drogami nerwowymi:

• Wrażliwość protopatyczna. Jest to najbardziej prymitywna i rozproszona forma dotyku, która niewiele lub wcale nie robi różnicy między jego bodźcami, ale jednocześnie jest najszybciej odczuwalna. Zwykle zajmuje się bodźcami szorstkimi lub niezbyt delikatnymi, takimi jak ciepło lub ekstremalne zimno, ból i szorstki dotyk, których podmiot nie może dokładnie zlokalizować w swoim ciele, ale na które reaguje natychmiast.
• Czułość epikrytyczna. Jest to znacznie bardziej wyrafinowana forma dotyku, zlokalizowana, dokładna i o wysokim stopniu zróżnicowania bodźców, takich jak umiejętność rozpoznawania kształtów i rozmiarów. Normalnie, aby to zamanifestować, musi w pewnym stopniu hamować wrażliwość protopatyczną.
• Wrażliwość termo-przeciwbólowa. Chodzi o zmysł dotyku związany z temperaturą (wrażliwość termiczną) i bólem (wrażliwość alergiczna).

We wszystkich trzech przypadkach bodźce nerwowe są zbierane przez odpowiednie zakończenia nerwowe i przekazywane różnymi drogami (przewodami nerwowymi) do mózgu, gdzie są przetwarzane i generowana jest reakcja. W tym przypadku rdzeń kręgowy odgrywa kluczową rolę w centralizacji różnych bodźców czuciowych.

Anatomia dotyku

Każda warstwa skóry odgrywa określoną rolę w percepcji dotykowej.

Skóra składa się z kilku warstw tkanek o różnym charakterze, które pełnią różne role w percepcji dotykowej. Te warstwy to:

• Epidemia. Jest to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, którą zwykle postrzegamy gołym okiem i która działa jak ochronna, wodoodporna powłoka dla pozostałych warstw ludzkiego ciała. To tam gromadzi się melanina, pigment, który chroni nas przed promieniowaniem UV i nadaje kolor naszej skórze, a także tam znajdują się receptory pierwszego dotyku.
• Skóra właściwa. Jest to najgłębsza warstwa skóry, która leży u podstaw naskórka i zawiera liczne naczynia krwionośne, gruczoły łojowe i potowe oraz większość receptorów dotyku i odpowiadające im zakończenia nerwowe. Ponadto jest to warstwa odpowiedzialna za zastępowanie martwych komórek naskórka.
• Tkanka podskórna. Jeszcze głębiej w naszym ciele znajdują się tkanki, które wnikają pod skórę, zbudowane z tłuszczów (które działają jako izolatory i poduszki chroniące tkanki wewnętrzne), a także tkanki łączne, które łączą wszystkie inne tkanki i narządy. Na tym poziomie znajdują się najgłębsze receptory dotyku, z których wiele odpowiada za wewnętrzną percepcję ciała.

Receptory nerwowe

Receptory nerwowe są klasyfikowane według informacji dotykowych, na które są wrażliwe.

Receptory nerwowe w skórze mogą być trzech typów, w zależności od informacji dotykowych, na które są wrażliwe i które przekazują do organizmu. Ośrodkowy układ nerwowy. Możemy więc mówić o:

Termoreceptory, odpowiedzialne za postrzeganie zmian temperatury zewnętrznej, a także kontakt z zimnymi lub ciepłymi powierzchniami.

Nocyceptory odpowiedzialne za wytwarzanie bólu, czyli wychwytywanie nieprzyjemnych lub potencjalnie szkodliwych bodźców i przekazywanie alarmu do układu nerwowego.

Mechanoreceptory odpowiedzialne za postrzeganie ruchu, nacisku oraz innych form i sił w kontakcie ze skórą. Mogą to być z kolei pięć różnych typów:

• Ciałka Paciniego, odpowiedzialne za odbiór szybkich wibracji i głębokiego nacisku mechanicznego, mają długość kilku milimetrów i są aktywowane dopiero na początku i na końcu stymulacji mechanicznej. Szczególnie licznie występują w dłoniach, stopach i narządach płciowych, ale także w tkance łącznej i wielu błonach.
• Ciałka Ruffiniego, odpowiedzialne za postrzeganie i identyfikowanie odczuć ciepła oraz ciągłej lub głębokiej deformacji skóry, są szczególnie wrażliwe na zmiany tych bodźców. Są małe i liczne i znajdują się w głębokiej skórze właściwej i tkankach łącznych, z wyjątkiem powierzchni skóry na grzbietowej stronie dłoni.
• Ciałka Krausego, mniejsze i prostsze niż ciałka Paciniego, znajdują się w głębokiej skórze właściwej, ale także w tkankach podśluzówkowych nosa, oczu, ust, genitaliów i innych podobnych okolic. Dawniej sądzono, że chodziło im o postrzeganie przeziębienia, ale dziś nie wiadomo dokładnie, jakie bodźce rejestrują.
• Ciałka Meissnera, odpowiedzialne za percepcję miękkiego dotyku, czyli wibracji poniżej 50 Hz, to receptory o bardzo szybkim działaniu i ogromnej czułości, zlokalizowane w powierzchownym obszarze skóry właściwej. Raz aktywowane wykazują margines tolerancji lub spadek aktywności w obliczu ciągłej stymulacji, dlatego po chwili przestajemy np. dostrzegać ubrania, które nosimy.
• Krążki Merkel, zwane również kopułkami dotykowymi, to zestaw mechanoreceptorów znajdujących się między błoną śluzową a skórą, dedykowanych do odczuwania nacisku i tekstury. Są to jedne z najbardziej ostrych i wrażliwych receptorów w skórze, zdolne do uzyskania bardzo szczegółowych informacji na temat ich odpowiednich bodźców.

Dbanie o zmysł dotyku

Aby zadbać o zmysł dotyku trzeba właśnie zadbać o Zdrowie skóry i błon śluzowych ciała. Odbywa się to poprzez rozważania takie jak:

• Utrzymuj regularną higienę skóry i wrażliwych tkanek poprzez kąpiel i suszenie, unikając jednak stosowania inwazyjnych, drażniących lub nadmiernych środków chemicznych.
• Chroń skórę przed odwodnieniem, stosując kremy nawilżające lub pijąc dużo wody i chroń ją przed promieniowaniem ultrafioletowym, używając kremu z filtrem lub po prostu kontrolując ekspozycję na słońce.
• Nie narażaj skóry na działanie chemikaliów, substancji drażniących, paliw lub innych reakcji, które mogą zniszczyć lub osłabić naskórek.
• Jedz pokarmy bogate w witaminy A i D.