Fosfomycyna jest lekiem z klasy antybiotyków. Substancja jest stosowana głównie w leczeniu ciężkich zakażeń bakteryjnych.
Co to jest fosfomycyna?
Antybiotyk fosfomycyna został po raz pierwszy wyizolowany w 1970 r. W Alicante w Hiszpanii z bakterii z rodzaju Streptomyces.Antybiotyki to produkty przemiany materii bakterii lub grzybów, które mogą hamować rozwój innych mikroorganizmów. Fosfomycyna jest antybiotykiem bakteriobójczym. Oznacza to, że nie tylko hamuje rozwój bakterii, ale także je zabija.
Fosfomycyna jest dostępna do podawania dożylnego w postaci soli sodowej. Ta forma aplikacji z pominięciem jelita jest szczególnie odpowiednia w leczeniu bardzo ciężkich ostrych i przewlekłych infekcji. Granulki do stosowania doustnego są również dostępne w postaci soli trometamolu fosfomycyny. Jest to stosowane częściej w leczeniu niepowikłanych zakażeń.
Efekt farmakologiczny
Fosfomycyna jest jednym z tak zwanych antybiotyków epoksydowych. Epoksydy to bardzo reaktywne związki organiczne. Antybiotyk hamuje enzym UDP-N-acetyloglukozaminowo-enolopirogronianotransferazę, znaną w skrócie również jako MurA. MurA jest ważną częścią biosyntezy mureiny. Moczki to makrocząsteczki zbudowane z cukrów i aminokwasów. Są najważniejszymi składnikami ściany komórkowej wielu rodzajów bakterii i służą do stabilizacji bakterii. Po rozpuszczeniu mysiego płaszcza bakterii pękają i giną.
Fosfomycyna zakłóca pierwszy etap biosyntezy mureiny. W tym procesie jednostka enolopirogronianu jest faktycznie przenoszona z fosfoenolopirogronianu do UDP-N-acetyloglukozaminy. Blokując ten ważny krok, warstwa mureiny bakterii ulega zniszczeniu i giną.
Zastosowanie i zastosowanie medyczne
Głównym wskazaniem do stosowania fosfomycyny są ciężkie zakażenia bakteryjne wywoływane przez drobnoustroje wrażliwe na fosfomycynę. Obejmuje to na przykład zapalenie kości i szpiku. Jest to zakaźne zapalenie szpiku kostnego, które często występuje po otwartym złamaniu kości lub operacji na szkielecie. Zapalenie opon mózgowych można również leczyć fosfomycyną. Zapalenie opon mózgowych to zapalenie błon mózgowych i rdzenia kręgowego, które są częścią ośrodkowego układu nerwowego. Ze względu na bliskość mózgu i rdzenia kręgowego bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zawsze zagraża życiu i dlatego jest to nagły wypadek medyczny, który należy leczyć tak szybko, jak to możliwe.
Fosfomycynę stosuje się również w leczeniu zapalenia tkanek miękkich, skóry, dróg żółciowych i dróg oddechowych. Inne wskazania to zakażenie krwi, zapalenie wewnętrznej wyściółki serca (zapalenie wsierdzia) i infekcje oczu, gardła lub nosa. Fosfomycynę podaje się również doustnie w przypadku niepowikłanych zakażeń dróg moczowych u kobiet.
Ogólnie rzecz biorąc, fosfomycyna jest skuteczna zarówno przeciwko patogenom Gram-ujemnym, jak i Gram-dodatnim. Uważa się, że udowodniono dobrą skuteczność przeciwko Haemophilus influenzae, Escherichia coli, niektórym gatunkom Proteus, Citrobacter, paciorkowcom i gronkowcom. Ze względu na te aktywne właściwości fosfomycyna jest często stosowana w medycynie klinicznej w zakażeniach szpitalnych. Jednak niektóre gatunki Bacteroides i większość szczepów bakterii Proteus z dodatnim indolem są oporne na fosfomycynę. Nie opisano jeszcze odporności krzyżowej.
W przypadku cięższych infekcji fosfomycyna jest często łączona z innymi antybiotykami bakteriobójczymi. W szczególności w połączeniu z antybiotykami ß-laktamowymi, takimi jak penicylina lub cefazolina, można osiągnąć efekty synergistyczne. Synergie wykazuje również połączenie z moksyfloksacyną, linezolidem i chinuprystyną.
Zagrożenia i skutki uboczne
W doświadczeniach na zwierzętach wykazano, że fosfomycyna jest dobrze tolerowana. Efekty uboczne zwykle występują rzadko, ale w szczególności wpływają na przewód pokarmowy. Możliwe skutki uboczne to wymioty, biegunka, utrata apetytu i podrażnienie smaku. Czasami wysypki są obserwowane jako reakcja nadwrażliwości. Ponadto przyjmowanie fosfomycyny może prowadzić do zawrotów głowy, zmęczenia, podwyższonej wartości wątroby, bólu głowy i duszności. Stężenie sodu we krwi może wzrosnąć (hipernatremia), ale stężenie potasu może się zmniejszyć (hipokaliemia).
W przypadku zaburzenia czynności nerek należy dostosować dawkę fosfomycyny. U pacjentów w podeszłym wieku dostosowywanie dawki powinno opierać się na klirensie kreatyniny. Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z niewydolnością serca i skłonnością do obrzęków. Zwiększone spożycie sodu z fosfomycyny może powodować zwiększone wydalanie potasu. Taka hipokaliemia może mieć niebezpieczne konsekwencje dla pacjentów z grupy ryzyka. Na przykład mogą rozwinąć się zagrażające życiu zaburzenia rytmu serca, które w najgorszym przypadku mogą również zakończyć się zawałem serca.
